Zuid Afrika – blog 3 – Daar waar onze voorouders liepen

Foto: Susanne Hazen – Towerland

Zoals je in mijn vorige blogs hebt kunnen lezen, was ik afgelopen weken in Zuid-Afrika. Ik heb onder andere tijd gespendeerd in Towerland (Langeberg mountains) en in Wilderness.

En op die grond mocht ik lopen. Ik heb dit als heel bijzonder en helend ervaren. En het deed me weer eens beseffen hoe nederig we zijn.

Ik neem je effe mee naar de eeuwen die ons voorgingen.

De evolutie in het kort

Het laatste woord van de evolutie van de Homo Sapiens is nog niet gezegd. Maar wat we vrijwel zeker weten is dat veel mensachtigen van uiteenlopende soorten ons voorgingen en miljoenen jaren naast elkaar leefden. En de oorsprong van deze mensachtigen lag, zover we nu weten in het zuiden en oosten van Afrika.
De oudste, ons bekende mensachtige, de Homo habilis, ontwikkelde zich zo’n 2,5 miljoen geleden. H. habilis was de eerste mensensoort waarvan we weten dat hij gebruik maakte van stenen werktuigen. Mogelijk zijn de stenen werktuigen die gevonden zijn in grotten in Zuid-Afrika van de Homo Habilis. En ik heb die mogen aanraken!!!
Circa 1,8 miljoen jaar geleden, verscheen Homo erectus, de ‘rechtop lopende mens’. Deze verspreidde zich door Afrika en Eurazië. Homo erectus vertoefde op deze aarde meer dan anderhalf miljoen jaar. (Wat denk je, gaan wij – de Homo sapiens – dit halen? Of hebben we onszelf dan allang vernietigd?)
In die jaren ontstonden verschillende ‘varianten’ van de Homo Erectus. De Homo ergaster is daar een van. Deze bleef in Afrika. Uit deze soort is zo’n 200 000 jaar geleden de Homo Sapiens (wij dus) ontwikkeld.

De San – nakomelingen van de oudste mensen op aarde

Destijds, lang, lang geleden was er een vrouw die =Um-=um-Borose heeft geheten. Zij was onze moeder en zij is van de zon af gekomen.
Umum Borose baart, na haar dood, kinderen van de zon, de San volken.
Uit: https://rozenbergquarterly.com/de-geschiedenis-van-de-san/

De San is een verzamelnaam voor een aantal verschillende bevolkingsgroepen in Zuid-Afrika, Namibië, Botswana en Angola. Ze behoren tot de Khoisan. In hun eigen taal noemen ze zichzelf gewoon ‘mensen’ of ‘echte mensen’.
De Hollandse kolonisten noemden hun ‘Bosjesman’. Deze naam verwijst naar de bosjes (struikgewas) waartussen zij leefden. Die Nederlanders waren overigens niet zo vriendelijk voor hun. In het begin van de negentiende eeuw werden de meeste San uitgeroeid of verdreven. Hierdoor verdween – bij gebrek aan voorbeelden – hun kennis van de rotstekeningen en kennis van de medicinale eigenschappen van de vegetatie.

De voorouders van de San bewoonden ooit als enigen de vlakten en bergen van heel zuidelijk Afrika. Ze maakten rotstekeningen die we tot aan vandaag nog kunnen vinden. Deze rotstekeningen zijn de eerste menselijke kunstuitingen.

Het waren nomadische stammen. Zij leefden van de jacht en van ‘veldkos’, een Afrikaans woord voor alles wat in en op het ‘veld’ te vinden en eetbaar is. Dit zijn vruchten, knollen, wortels, noten, zaden, maar ook honing en struisvogeleieren.

De San woonden nergens permanent. Er waren wel gebieden en plekken waar ze steeds terugkwamen, waaronder veilige plekken in grotten of in het veld met een paar eenvoudige grashutten en een vuurtje. Als jagers moesten ze de trek van de wilde dieren volgen in het droge seizoen.

De Sancultuur was gebaseerd op een grote mate van gelijkheid. Het waren van oorsprong geen vechters, maar gingen uit van het principe van geven en delen. Vanuit dit principe konden ze overleven ondanks vaak barre omstandigheden.

Als ik mijn boog span voel ik me gelukkig. Het herinnert me aan de dagen van vroeger. We jaagden en hadden een goed leven. Toen kwam de blanke man en nam ons onze jachtvelden af. Hij noemde ons dingen van niets. Wat voor leven is dat? – Ou Jacob Oma.
Uit: https://rozenbergquarterly.com/de-geschiedenis-van-de-san/

Het Fynbos

Fynbos is de vegetatie die je alleen in de Kaapstreek in Zuid-Afrika aantreft. De naam fynbos is gegeven door de Nederlandse kolonisten. De naam slaat op de voor bouwhout ongeschikte dunne stammen van de struiken.
Het Kaaps florarijk is er een van de zes florarijken op aarde. Het is weliswaar de kleinste maar wel het florarijk met de grootste diversiteit aan soorten vegetatie.
Het fynbos is – jammer genoeg – erg geruïneerd. Deze oorspronkelijke vegetatie is voor een groot deel verdreven door landbouw, wijnteelt en uitheemse plantensoorten.
Talrijke planten uit het fynbos zijn reeds uitgestorven, en meer dan duizend soorten gelden als tot uitsterven bedreigd. Er worden nu reservaten aangewezen om delen van de vegetatie te behouden en zelfs te herstellen.
Vele soorten fynbos werden door de Khoi San in traditionele geneeskunde gebruikt. Tegenwoordig wordt naar deze traditionele kennis onderzoek gedaan. Helaas is ook een hoop kennis verloren gegaan.

Ik kreeg in Wilderness een rondleiding van Branden. Hij is zijn bedrijf nog aan het opstarten, maar hier kun je hem vinden: Branden op google.
Ik was onder de indruk van zijn kennis omtrent de ecologie en de passie waarmee hij de inheemse vegetatie op zijn property herstelt, door met name de uitheemse vegetatie weg te halen. Ook heb ik veel geleerd over de natuurlijke medicijnen in deze natuur. Een must see en must experience voor iedereen die een hart heeft om voor onze planeet en haar ecosysteem te zorgen. En last but not least het bezoek aan de grot waarin onze voorouders vele duizenden jaren hebben geleefd was heel indrukwekkend.

Bronnen:
https://www.rmo.nl/museumkennis/archeologie-van-nederland/nederland-in-de-prehistorie/onze-voorouders/
https://www.rmo.nl/museumkennis/archeologie-van-nederland/nederland-in-de-prehistorie/onze-voorouders/
https://natuurwijzer.naturalis.nl/leerobjecten/hoe-heeft-de-mens-zich-over-de-wereld-verspreid
https://nl.wikipedia.org/wiki/Mens
https://rozenbergquarterly.com/de-geschiedenis-van-de-san/
https://nl.wikipedia.org/wiki/San_(volk)
https://www.capetown.gov.za/Explore%20and%20enjoy/nature-and-outdoors/mountains-and-hiking/focus-on-fynbos
https://nl.wikipedia.org/wiki/Fynbos