Door Susanne Hazen en Josianne Zwart (Hey Joos! Virtual assistant & projectmanager)
Foto: Maico Pereira, gepubliceerd op Unsplash
Iedereen is geprogrammeerd om er alles aan te doen om erbij te horen. Ons voortbestaan is daarvan afhankelijk: we moeten bij een groep horen om te overleven. We komen voort uit ons gezin van herkomst – de eerste en meestal belangrijkste groep waartoe we behoren – met diepe gehechtheden. Daarbij komen nog familie- en culturele normen en waarden, die diep in ons geworteld zijn. Dat kan lastig zijn als je een partner vindt die – logischerwijs – zijn/haar eigen familiewaarden meeneemt. En hoe gaat dat in een cross-culturele of niet-traditionele relatie? Daar is het mogelijk nog ingewikkelder.
Loyaliteit aan ons gezin van herkomst
De familienormen die we hebben, krijgen we deels expliciet aangeleerd via onze opvoeding. Echter zijn ze voor het grootste deel impliciet aangeleerd. Dit is al vanaf ons bestaan in de baarmoeder tot onze kindertijd én ver daarna. Daardoor heeft iedereen loyaliteiten aan zijn of haar ouders en dat waardensysteem.
Wanneer twee mensen samen komen en een koppel gaan vormen, hebben beiden een loyaliteit naar hun gezin van herkomst. Er komen twee verschillende perspectieven bij elkaar, die samen verder willen op een gedeeld pad. Dit is echter alleen mogelijk als beide partners ervoor open staan en zich committeren aan het creëren van een derde pad. Alleen dan kunnen ze als koppel vooruit.
Wanneer deze personen samenkomen als koppel moeten ze beiden een deel van het geweten van de familiegroep loslaten; ze laten de codes van hun gezin van herkomst achter zich. Doet het stel dit niet, dan zal er strijd ontstaan: een machtsstrijd waarbij de een gelijk wil hebben en de ander ongelijk heeft. Deze strijd is meestal niet eens op inhoud op te lossen, want van de exacte inhoud zijn zelfs de twee betrokkenen zich niet bewust. En in deze zin is elke relatie of elk huwelijk een cross-culturele oorlog. Ook, of zelfs, wanneer beide partners dezelfde taal spreken, dezelfde huidskleur hebben en/of dezelfde religie hebben. Elke familie heeft namelijk zijn eigen normen, waarden en loyaliteiten, die we deels achterlaten bij het aangaan van een nieuwe relatie. En dat brengt een gevoel van schuld met zich mee.
Een relatie tussen partners die daadwerkelijk cross-cultureel zijn, dus een relatie waarbij de partners daadwerkelijk uit verschillende landen komen, verschillende religies hebben, of uit een andere cultuur komen, brengt daardoor extra uitdagingen met zich mee. Waarom dat zo is, leg ik je uit.
“Waar twee culturen of geloven slapen op één kussen, daar slaapt de duivel tussen.”
In een cross-culturele relatie speelt macht vaak een rol. Maar er moet balans zijn in macht tussen beide partners om echte intimiteit te kunnen realiseren. Denk bijvoorbeeld aan: de ene persoon heeft geld, de ander niet. Wie heeft dan de macht? Juist, de persoon met geld. Want geld is macht.
Een ander belangrijk aspect in een cross-culturele relatie is taal. Hoeveel balans is er als je een taal moet spreken die niet jouw moedertaal is? Hoe is het om een partner te hebben die een andere taal spreekt dan jij? Hoe is het als je in een ander land leeft, mogelijk ver weg van je gezin van herkomst en dus ver van alles waarmee je vertrouwd was?
Ook komt het voor dat de familie van één of zelfs beide partners de relatie afkeuren, bijvoorbeeld bij een verschil in religie. Dit komt de relatie niet ten goede. Er ontstaan loyaliteitsconflicten.
Relaties bij niet-traditionele koppels
Relaties kunnen cross-cultureel zijn, maar los daarvan zien we in feite drie typen koppels:
- Man/ vrouw
- Man/ man
- Vrouw/ vrouw
Meerdere variaties zijn daarbij uiteraard mogelijk, denk aan trans man/ vrouw etc.
Het man/ vrouw koppel kennen we al te goed: de traditionele vorm. Deze relatie kan al complex zijn, zo hebben we gelezen in deze blog. De relatie tussen partners die een niet-traditioneel koppel vormen is nog complexer.
De orde van liefde, zoals Hellinger die heeft gevonden, kwam voort uit observaties van heteroseksuele koppels in opstellingen. Maar door alle eeuwen en culturen heen bleek dat relaties veel diverser waren dan dit, en alles en iedereen dient geïncludeerd te worden.
In het verleden, maar ook in het heden, moeten niet-traditionele relaties verborgen blijven. Dat brengt veel collectief trauma met zich mee, voortkomend uit discriminatie en vervolging.
We leven nog steeds in een wereld die gedomineerd wordt door de norm van ‘straight’ zijn. Deze lijkt superieur. Dat betekent dat mensen die niet ‘straight’ zijn, zichzelf niet helemaal herkennen in deze maatschappij. Maar door de huidige ‘normen’ in de maatschappij, hebben mensen die niet hetero zijn, geen (of minder) voorbeelden van hoe om te gaan met relaties, scheidingen, kinderen, etc.
Hoe ondersteunen we deze groepen met systemisch werk?
In het systemisch werk moet er veel meer gezocht worden naar hoe deze groepen te ondersteunen. Verbinden met voorouders uit andere tijden of culturen, of verbinden met voorouders die hetzelfde pad hebben bewandeld zijn goede opties.
Merk je zelf dat je hier tegenaan loopt, doordat je een cross-culturele relatie hebt of juist doordat je een niet-traditionele relatie hebt, dan kunnen we je ondersteunen met een Systemic Ritual.
In de online workshops kun je laagdrempelig kennis maken met Systemic Ritual: ik vertel meer over systemische opstellingen en Systemic Ritual, maar we gaan vooral een aantal opstellingen of rituelen doen, zodat je kunt ervaren hoe het werkt en wat het met je doet. Wil je meer en live? Dan is er de workshop serie ‘Hidden Dynamics’.
Klik hier voor de agenda.
Systemic Ritual en Familieopstellingen 